Yatırım Teşvik Belgesi Nedir? Ne Değildir?
Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar, kalkınma hedefleri doğrultusunda üretim, istihdam ve rekabet gücünü artırmayı amaçlayan yatırımları teşvik etmeyi hedeflemektedir. Bu Karar, Türkiye Yüzyılı Kalkınma Hamlesi ve Sektörel Teşvik Sistemi olmak üzere iki ana teşvik sisteminden oluşmaktadır. Ayrıca bölgesel teşvikler de sağlanmaktadır.
Temel Destek Unsurları:
Gümrük Vergisi Muafiyeti: Teşvik belgesi kapsamındaki yatırım malı makine ve teçhizat için gümrük vergisi muafiyeti uygulanır. Ancak bazı istisnai makine ve teçhizatlar bu muafiyetten yararlanamaz.
Katma Değer Vergisi (KDV) İstisnası: Teşvik belgesini haiz yatırımcılara, belge kapsamındaki makine ve teçhizat ithal ve yerli teslimleri ile yazılım ve gayri maddi hak satış ve kiralamaları KDV'den istisna edilebilir.
Vergi İndirimi: Desteklenen yatırımlarda, yatırım katkı oranına ulaşıncaya kadar indirimli gelir veya kurumlar vergisi uygulanır.
Faiz veya Kâr Payı Desteği: Türk Lirası cinsinden yatırım kredilerinin belirli bir kısmı için ödenen faiz veya kâr payı, Bakanlıkça uygun görülmesi halinde bütçe kaynaklarından karşılanabilir. Destek oranları ve üst limitler programlara göre değişiklik gösterir.
Makine Desteği: Türkiye Yüzyılı Kalkınma Hamlesi kapsamındaki yatırımlarda, birim fiyatı belirli bir tutarın üzerinde olan makine ve teçhizat bedelinin %25'i yatırımcıya ödenir. Bu destekten faydalanan yatırımlara faiz veya kâr payı desteği sağlanmaz.
Yatırım Yeri Tahsisi: Bakanlıkça teşvik belgesi düzenlenmiş yatırımlar için belirli usul ve esaslara göre yatırım yeri tahsis edilebilir.
Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği: Belirli koşulları sağlayan yatırımlar için sigorta primi işveren hissesinin belirli bir oranı veya tamamı Bakanlık bütçesinden karşılanır. Uygulama süresi bölgelere göre değişir.
Sigorta Primi Desteği: 6. bölgede gerçekleştirilecek yatırımlar için sağlanan ilave istihdam adına sigorta primi işçi hissesinin asgari ücrete tekabül eden kısmı 10 yıl süreyle işveren adına Bakanlık bütçesinden karşılanabilir.
Desteklenen Programlar ve Yatırım Konuları:
Türkiye Yüzyılı Kalkınma Hamlesi: Teknoloji Hamlesi Programı, Yerel Kalkınma Hamlesi Programı ve Stratejik Hamle Programı olmak üzere üç programdan oluşur.
Teknoloji Hamlesi Programı: Öncelikli ürün listesindeki ürünlere veya teknolojilere yönelik yatırımlar desteklenebilir.
Yerel Kalkınma Hamlesi Programı: Bölgelerarası gelişmişlik farklarının azaltılması ve bölgelerin rekabet güçlerinin artırılması hedeflenir.
Stratejik Hamle Programı: Katma değeri yüksek, ülkenin kritik ihtiyaçlarını karşılayacak, arz güvenliğini sağlayacak, dışa bağımlılığı azaltacak, uluslararası rekabet gücünü artıracak ve Ar-Ge içeriği yüksek imalat sektörü yatırımları ile Dijital Dönüşüm Programı ve Yeşil Dönüşüm Programı kapsamındaki yatırımlar desteklenir.
Sektörel Teşvik Sistemi: Öncelikli Yatırımlar Teşvik Sistemi ve Hedef Yatırımlar Teşvik Sistemi olmak üzere iki teşvik sisteminden oluşur.
Öncelikli Yatırımlar Teşvik Sistemi: Dijital ve Yeşil Dönüşüm Programları, yüksek ve orta-yüksek teknolojili ürün üretimi, savunma sanayii, enerji üretimi, madencilik, Ar-Ge yatırımları, test merkezleri, yazılım ve bilişim ürünleri üretimi, veri merkezi yatırımları, çevre lisansına tabi yatırımlar, taşımacılık, turizm konaklama, eğitim ve bakım merkezleri, lisanslı depoculuk, otomasyona dayalı seralar ve afet riskine karşı yapılan yatırımlar desteklenir.
Hedef Yatırımlar Teşvik Sistemi: Ek-3'te yer alan yatırım konuları belirli şartları sağlamaları halinde desteklenir.
Genel Şartlar ve Hükümler:
Asgari sabit yatırım tutarı, 1. ve 2. bölgelerde 12 milyon TL, diğer bölgelerde ise 6 milyon TL'dir.
Teşvik belgesi düzenlenmesine ilişkin müracaat tarihinden önce gerçekleştirilmiş yatırım harcamaları belge kapsamına alınmaz.
Maddi olmayan duran varlıkların (marka, lisans, know-how vb.) oranı, toplam sabit yatırım tutarının %25'ini aşamaz.
Teşvik belgesi müracaatları 31/12/2030 tarihine kadar değerlendirilir.
Teşvik belgesi E-TUYS üzerinden elektronik belge olarak düzenlenir.
Yatırımın tamamlanması için öngörülen süre 3 yıldır ve ek süre verilebilir.
Teşvik belgesi şartlarına uyulmaması durumunda belge iptal edilebilir veya kısmi müeyyideler uygulanabilir, sağlanan destekler geri alınır.
Bu Karar kapsamındaki desteklerden yararlanan yatırımlar, diğer kamu kurum ve kuruluşlarının desteklerinden genellikle yararlanamaz. Ancak istisnalar mevcuttur.
Bazı maddeler 1/1/2026 tarihinde, diğer hükümler ise yayımı tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Yatırım Teşvik Belgesi, Türkiye'de yatırımları teşvik etmek amacıyla Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından verilen resmi bir belgedir. Bu belge, yatırımcılara belirlenen koşullar ve sektörler doğrultusunda çeşitli devlet yardımlarından faydalanma imkanı sunar. Amacı, üretim ve istihdamı artırmak, ülkenin kritik ihtiyaçlarını karşılamak, dışa bağımlılığı azaltmak, uluslararası rekabet gücünü yükseltmek ve bölgesel gelişmişlik farklarını azaltmaktır.
Yatırım Teşvik Belgesi Kapsamındaki Destekler Nelerdir?
Yatırım Teşvik Belgesi, yatırımın türüne ve bölgesine göre farklı destek unsurları içerebilir. Başlıca destekler şunlardır:
Gümrük Vergisi Muafiyeti: Teşvik belgesi kapsamındaki makine ve teçhizat ithalatında gümrük vergisi ödenmez.
Katma Değer Vergisi (KDV) İstisnası: Makine ve teçhizat ithali ve yerli teslimleri ile yazılım ve gayri maddi hak satış ve kiralamaları KDV'den istisna edilebilir.
Vergi İndirimi: Yatırım katkı oranına bağlı olarak gelir veya kurumlar vergisinde indirim uygulanır.
Faiz veya Kâr Payı Desteği: Belirli koşullarda kullanılan Türk Lirası kredilerde faiz veya kâr payının bir kısmı, döviz kredilerinde ise belirli bir oranı Bakanlık bütçesinden karşılanabilir.
Makine Desteği: Türkiye Yüzyılı Kalkınma Hamlesi kapsamındaki yatırımlarda, birim fiyatı 2 milyon TL ve üzerinde olan makine ve teçhizat bedelinin %25'i yatırımcıya ödenir.
Yatırım Yeri Tahsisi: Bakanlıkça teşvik belgesi düzenlenmiş yatırımlar için belirli usul ve esaslara göre yatırım yeri tahsis edilebilir.
Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği: Yatırım bölgesine göre değişen sürelerde ve oranlarda sigorta primi işveren hissesi Bakanlıkça karşılanır.
Sigorta Primi Desteği: Özellikle 6. bölgede gerçekleştirilecek yatırımlar için ilave istihdam adına sigorta primi işçi hissesinin asgari ücrete tekabül eden kısmı 10 yıl süreyle karşılanabilir.
Hangi Yatırımlar Teşvik Belgesi Kapsamında Desteklenir?
Yatırım Teşvik Belgesi kapsamında desteklenen yatırımlar, genel olarak "Türkiye Yüzyılı Kalkınma Hamlesi" ve "Sektörel Teşvik Sistemi" altında değerlendirilir.
1. Türkiye Yüzyılı Kalkınma Hamlesi: Bu kapsamda üç ana program bulunur:
Teknoloji Hamlesi Programı: Öncelikli ürün listesinde yer alan yüksek teknolojili ürünlerin üretimine yönelik yatırımlar desteklenir.
Yerel Kalkınma Hamlesi Programı: Bölgelerarası gelişmişlik farklarını azaltmaya ve bölgesel rekabet gücünü artırmaya yönelik yatırımlar hedeflenir.
Stratejik Hamle Programı: Katma değeri yüksek, kritik ihtiyaçları karşılayan, arz güvenliğini sağlayan, dışa bağımlılığı azaltan, uluslararası rekabet gücünü artıran ve Ar-Ge içeriği yüksek imalat sektörü yatırımları ile Dijital Dönüşüm ve Yeşil Dönüşüm Programı kapsamındaki yatırımlar desteklenir.
2. Sektörel Teşvik Sistemi: İki alt sistemden oluşur:
Öncelikli Yatırımlar Teşvik Sistemi: Dijital Dönüşüm ve Yeşil Dönüşüm Programları, yüksek ve orta-yüksek teknolojili ürünlerin üretimi, savunma sanayii, enerji üretimi (belirli kısıtlamalarla), madencilik, Ar-Ge yatırımları, test merkezi yatırımları, yazılım ve bilişim ürünleri üretimi, veri merkezi yatırımları, çevre lisansına tabi yatırımlar, demiryolu, denizyolu ve havayolu taşımacılığı, liman yatırımları, turizm konaklama yatırımları, eğitim yatırımları, yaşlı/engelli bakım merkezleri, lisanslı depoculuk, otomasyona dayalı seralar ve afet riskine karşı yapılan yatırımlar bu kapsamdadır.
Hedef Yatırımlar Teşvik Sistemi: Ek-3'te detayları belirtilen yatırım konuları belirli şartları sağlamaları halinde desteklenir.
Başvuru Şartları ve Süreç:
Desteklerden yararlanacak yatırımların Ek-3'te belirtilen yatırım konularına yönelik olması ve bu konular için belirtilen şartları sağlaması gerekir. Asgari sabit yatırım tutarları bölgelere göre değişiklik gösterir (1. ve 2. bölgelerde 12 milyon TL, diğer bölgelerde 6 milyon TL). Finansal kiralama yöntemiyle yapılacak yatırımlarda makine ve teçhizata ait toplam tutarın her bir finansal kiralama şirketi için asgari 3 milyon TL olması gerekir.
Teşvik belgesi düzenlenmeden önceki yatırım harcamaları belge kapsamına alınmaz. Teşvik belgesi müracaatları 31/12/2030 tarihine kadar değerlendirilir. Teşvik belgesi işlemleri E-TUYS sistemi üzerinden elektronik ortamda gerçekleştirilir. Yatırımın tamamlanması için verilen süre genellikle 3 yıldır ve ek süreler verilebilir. Yatırımın tamamlanmasının ardından Bakanlığa tamamlama vizesi için başvurulması gerekmektedir.
Önemli Not: Yatırım Teşvik Belgesi kapsamındaki destek miktarı, faydalanma yılı esas alınarak yeniden değerleme oranı ile hesaplanan toplam değeri, gerçekleşen sabit yatırım tutarını geçemez.
Yatırım Teşvik Belgesi hakkında daha fazla bilgi ve güncel duyurular için Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'nın resmi internet sitesi ve ilgili tebliğler takip edilmelidir.