Yatırım Teşvik Belgesi Ekosistem Geliştirme Planı Zorunluğu

Yatırım Teşvik Belgesi Ekosistem Geliştirme Planı Hazırlama Zorunluluğu

1. Genel Amaç ve Kapsam

Yeni düzenlemeler kapsamında, yatırım teşvik belgesi alan yatırımcıların sadece yatırımlarını tamamlamaları yeterli görülmemekte, yatırımlarının daha geniş ekosistem üzerindeki etkilerini geliştirmeleri de beklenmektedir. Bu amaçla yatırımcılara "Ekosistem Geliştirme Planı" hazırlama ve uygulama yükümlülüğü getirilmiştir. ( Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar: Madde :9/5)

Ekosistem Geliştirme Planının Amaçları:

• Yatırımın sürdürülebilirliğini sağlamak.

• Teknolojik gelişime ve sektörel ilerlemeye katkıda bulunmak.

• Toplumsal fayda için eğitim ve Ar-Ge faaliyetlerini teşvik etmek.

• Bölgesel ve yerel kalkınmaya destek vermek.

2. Yatırım Teşvik Belgesi Ekosistem Geliştirme Planı Hazırlama Yükümlülüğü Kimleri Kapsar?

Ekosistem geliştirme planı hazırlama zorunluluğu aşağıdaki yatırımcı grupları için geçerlidir:

Yükümlü Yatırımcı Grupları	Açıklama
Büyük Ölçekli İşletmeler (KOBİ olmayan)	Tüm yatırım teşvik programlarından (Teknoloji Hamlesi, Öncelikli Yatırımlar, vb.) destek alan KOBİ olmayan yatırımcılar.
Yerel Kalkınma Hamlesi Programı Kapsamında Yatırımcılar	KOBİ olup olmadığına bakılmaksızın bu programdan destek alan tüm yatırımcılar.

Önemli Notlar:

• KOBİ olup Yerel Kalkınma Hamlesi Programı dışında diğer teşvik programlarından (örneğin Teknoloji Hamlesi veya Hedef Yatırımlar vb.)) yararlanan yatırımcılar bu yükümlülükten muaftır.

• Vergi indirimi desteği öngörülmeyen yatırımlar sadece mali (%2 harcama) yükümlülükten muaf olabilir; ancak Ekosistem Geliştirme Planı hazırlama yükümlülüğü devam edebilir.

3. Ekosistem Geliştirme Planının Hazırlanması ve Onayı

• Yatırım Teşvik Belgesi Ekosistem Geliştirme Planı, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından belirlenecek usul ve esaslara uygun şekilde hazırlanmalıdır.

• Hazırlanan plan, Bakanlık tarafından onaylanmalıdır.

• Yatırımcı, Bakanlıkça onaylanan bu planı gerçekleştirmekle yükümlüdür.

4. Mali Yükümlülük (%2 Harcama Kuralı)

Yatırım teşvik belgesinde vergi indirimi desteği bulunan yatırımlar için:

• Ekosistem geliştirme planı kapsamında yapılacak yatırım ve harcamalar, teşvik belgesinde belirtilen sabit yatırım tutarının en az %2’si kadar olmak zorundadır.

• Bu harcamaların, yatırım tamamlama vizesi tarihine kadar gerçekleştirilmiş olması gerekir.

5. Yükümlülüğün Yerine Getirilmemesi Durumunda Uygulanacak Yaptırımlar

Ekosistem geliştirme planını, öngörülen süre ve kapsamda tamamlamayan yatırımcıların:

• Teşvik belgeleri iptal edilir.

• Teşvik kapsamında yararlandıkları destekler (KDV istisnası, Gümrük vergisi muafiyeti, faiz desteği vb.) gecikme zammıyla birlikte geri alınır.

6. Ekosistem Geliştirme Planı Kapsamında Yapılabilecek Faaliyet Örnekleri

1. Yatırımın Sürdürülebilirliğini Destekleme Faaliyetleri

• Enerji Verimliliği ve Yenilenebilir Enerji Projeleri

  • Güneş enerjisi panellerinin veya rüzgar türbinlerinin kurulması.

  • Enerji verimliliği sağlayan yeni nesil ekipmanların kullanılması.

• Çevre Dostu Üretim ve Atık Yönetimi

  • Üretim sürecinde geri dönüşümlü malzemelerin kullanılması.

  • Atık azaltma ve geri dönüşüm projelerinin geliştirilmesi.

  • Su tüketimini azaltan uygulamalar.

• Kurumsal Sosyal Sorumluluk (KSS) Projeleri

  • Bölgedeki çevresel sorunlara çözüm sunan farkındalık kampanyaları.

  • Çevre koruma bilinci oluşturmak için yerel etkinlikler düzenlenmesi.

2. Teknolojik ve Sektörel Gelişime Katkı Sağlama Faaliyetleri

• Ar-Ge ve İnovasyon Projeleri

  • Üniversitelerle ortak Ar-Ge çalışmaları.

  • Ürün geliştirme, prototipleme ve test merkezleri kurulması.

  • Teknoloji Transfer Ofisleri ile iş birlikleri.

• Dijitalleşme ve Endüstri 4.0 Faaliyetleri

  • Akıllı üretim sistemlerinin geliştirilmesi.

  • Dijital dönüşüm süreçlerinin uygulanması ve teşvik edilmesi.

  • Yapay zekâ, IoT ve veri analitiği temelli çözümler.

• Kümelenme ve İşbirliği Projeleri

  • Sektörel kümelenme faaliyetleri ve tedarikçi geliştirme programları.

  • İşbirliği platformları veya ağları kurulması.

3. Toplumsal Fayda Amaçlı Eğitim ve Ar-Ge Faaliyetleri

• Mesleki Eğitim ve Kapasite Geliştirme Projeleri

  • Yerel iş gücüne yönelik eğitim programları.

  • Mesleki eğitim ve sertifika programları düzenlenmesi.

• Eğitim ve İstihdam Olanakları

  • Staj, çıraklık veya uygulamalı eğitim olanakları sağlanması.

  • Gençleri bilim, teknoloji, mühendislik ve matematik (STEM) alanlarına yönlendiren etkinlikler.

• Toplum Temelli Ar-Ge Projeleri

  • Bölgeye özgü sorunlara yönelik sosyal inovasyon projeleri.

  • Üniversiteler veya yerel Ar-Ge merkezleriyle ortak projeler.

4. Yerel Kalkınmaya Katkı Sağlama Faaliyetleri

• Yerel Ekonomiyi Güçlendiren Projeler

  • Yerel tedarik zincirlerini destekleyen faaliyetler.

  • Yerel işletmelerin kapasitelerini artırıcı mentorluk ve danışmanlık hizmetleri.

• Sosyal Altyapı Yatırımları

  • Eğitim kurumları (okul, kütüphane, atölye vb.) inşa etmek veya mevcutları iyileştirmek.

  • Sağlık merkezleri veya sosyal tesislerin inşa veya iyileştirilmesine destek olmak.

• Toplumsal Katılım ve Sosyal Fayda Projeleri

  • Kadın girişimciliği veya dezavantajlı gruplara yönelik destek programları.

  • Sosyal projeler (çocuk gelişimi, yaşlı bakımı, kültür ve sanat faaliyetleri).

7. Değerlendirme ve Öneriler

Ekosistem Geliştirme Planı hazırlama yükümlülüğü, yatırımcılar için sadece bir zorunluluk değil, aynı zamanda stratejik bir fırsat olarak değerlendirilebilir. Yükümlülüğün etkin şekilde yerine getirilmesi halinde:

• Bölgesel kalkınma ve sosyal sürdürülebilirliğe önemli katkılar sağlanır.

• İşletmenin yerel ve sektörel ekosisteme entegrasyonu güçlenir.

• Uzun vadeli yatırım başarısı artar.

Bu nedenle yatırımcıların, Bakanlıkça yayımlanacak usul ve esasları yakından takip etmeleri ve yükümlülüğü stratejik planlamalarının bir parçası olarak görmeleri önem arz etmektedir.