Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı: Yatırım Teşvikleri ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

Türkiye'nin katma değerli üretimini artırmak ve kritik teknolojilerdeki dışa bağımlılığını azaltmak amacıyla Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yürütülen Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı, yatırımcılara önemli destekler sunmaktadır. Bu program, özellikle orta-yüksek ve yüksek teknolojili sektörlerdeki yatırımları teşvik ederek Türkiye'nin rekabet gücünü artırmayı hedeflemektedir.

Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı Kapsamında Sağlanan Destekler

Program kapsamında desteklenmesine karar verilen yatırım projeleri için çeşitli destek türleri, e-tuys çerçevesinde sunulmaktadır. Bu destekler, KOSGEB, TÜBİTAK ve Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından kendi ilgili mevzuatları çerçevesinde uygulanmaktadır. Komite, hangi projelerin destekleneceğine, proje özelinde hangi destek unsurlarının kullandırılacağına, desteklerin miktar, tür ve sürelerine karar vermektedir.

• Bakanlık Destekleri (Yatırım Teşvikleri):

  • Gümrük Vergisi Muafiyeti: Teşvik belgesi kapsamındaki yatırım malı makine ve teçhizat için uygulanır.

    
    

  • Katma Değer Vergisi (KDV) İstisnası: Teşvik belgesini haiz yatırımcılara teşvik belgesi kapsamında yapılacak makine ve teçhizat ithal ve yerli teslimleri ile belge kapsamındaki yazılım ve gayri maddi hak satış ve kiralamaları KDV'den istisna edilebilir.

    
    

  • Vergi İndirimi: Teknoloji Hamlesi Programı kapsamında desteklenmesine karar verilen yatırımlarda %50 yatırıma katkı oranı üzerinden hesaplanan yatırıma katkı tutarına ulaşıncaya kadar %60 indirimli olarak gelir veya kurumlar vergisi uygulanır.

    
    

  • Faiz veya Kâr Payı Desteği: Türk Lirası cinsinden kullanılacak en az bir yıl vadeli yatırım kredilerinin teşvik belgesinde kayıtlı sabit yatırım tutarının %70'ine kadar olan kısmı için ödenen faiz veya kâr payının, kullanım tarihinde geçerli olan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB)'nın bir hafta vadeli repo ihale faiz oranının 20 puanı geçmemek üzere %40'ına tekabül eden puanı Bakanlıkça da uygun görülmesi halinde ilk kredinin kullanım tarihinden itibaren azami beş yıl için bütçe kaynaklarından karşılanabilir.

    
    

  • Makine Desteği: Birim fiyatı 2 milyon Türk Lirası ve üzerinde olan makine ve teçhizat bedelinin %25'i yatırımcıya bütçe kaynaklarından ödenir. Makine desteği tutarı, sabit yatırım tutarının %15'ini aşmamak kaydıyla 240 milyon TL'yi geçemez. Makine desteğinden faydalandırılan yatırımlara faiz veya kâr payı desteği sağlanmaz.

    
    

  • Yatırım Yeri Tahsisi: Bakanlıkça teşvik belgesi düzenlenmiş yatırımlar için, 4706 sayılı Kanun'un ek 3. maddesi çerçevesinde Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslara göre yatırım yeri tahsis edilebilir.

    
    

Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı Kapsamında Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar ve Risk Unsurları

Programa başvuruda bulunurken ve süreç boyunca bazı önemli hususlara dikkat etmek gerekmektedir:

• Başvuru Şartları ve Belgeler: Programa sadece Türkiye'de yerleşik sermaye şirketleri başvurabilir. Başvuruların nitelik ve niceliğine bağlı olarak sektör, proje ölçeği, proje sayısı gibi kıstaslara göre belirlenen kriterler sağlanmalıdır. Eksik veya hatalı bilgi sunulması durumunda başvurular değerlendirme dışı bırakılabilir.

  
  

• Bağımsız Değerlendirme Raporu: Çağrı planında öngörülen süre içerisinde bağımsız değerlendirme raporunun sunulması zorunludur. Raporun doğrudan yatırımcıdan kaynaklanan nedenlerle süresi içinde yüklenmemesi durumunda, proje başvuruları reddedilmiş kabul edilir.

  
  

• Proje Değerlendirme Kriterleri: Komite, projeleri ülkemizin kritik ihtiyaçlarını karşılama, arz güvenliğini sağlama, teknoloji açığını kapatma, ithalat bağımlılığını azaltma, yüksek katma değer sağlama, yenilikçi ve Ar-Ge'ye dayalı olma, mali yeterlilik ve pazar potansiyeli gibi birçok kriter üzerinden puanlayarak değerlendirir.

  
  

• Kabul Şartı: Komite değerlendirmesi sonucunda, komite üyelerinin yarısından fazlasının ve ortalama olarak 70 ve üzeri puan alan projeler arasında stratejik öncelikler, pazar rekabet koşulları, çağrı destek bütçesi, proje süresi gibi kısıtlar ve kriterlere göre önceliklendirme yapılarak desteklenecek projeler belirlenir.

  
  

• Revizyon Talepleri: Üretime yönelik yatırım süreci içerisinde KOSGEB ve Bakanlık tarafından desteklenmekte olan yatırım kısımlarının her biri için en fazla altı defa revizyon talebinde bulunulabilir. Bir revizyon talebi üzerinden 6 ay geçmeden yeni bir revizyon talebi yapılamaz.

  
  

• Sonlandırma: İzleme dönemlerinde sunulan bilgilere istinaden, yatırım projesinin başlangıcından itibaren gerçekleşen toplam yatırım projesi tutarının güncel değerinin, ilgili izleme dönemine kadar gerçekleşmesi öngörülen toplam yatırım projesi tutarının güncel değerinin yüzde ellisinden az olması halinde sonlandırma kararı alınabilir. Komite tarafından veya Cumhurbaşkanınca sonlandırma kararı verilen projeler, Program kapsamından çıkarılır.

  
  

• Tamamlama Süreci: Yatırımcı, üretime yönelik yatırım süresinin bitiminden sonra üç ay içerisinde projenin tamamlanma durumu konusunda Program Portali üzerinden başvuruda bulunmalıdır. Başvuruda bulunulmaması halinde resen tamamlama süreci başlatılır. Başarısızlıkla tamamlandığı tespit edilen projeler Program kapsamından çıkarılır. Beş yıllık işletme dönemi sonunda hedeflenen birikimli katma değer tutarının yüzde ellisini aşamaması veya sağlanan toplam destek düzeyinin gerçekleştirilen harcamaların toplam güncel değerini geçmesi durumunda Bakanlık destekleri sonlandırılır.

  
  

Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı, sunduğu kapsamlı desteklerle yatırımcılara önemli fırsatlar sunsa da, başvuru ve uygulama süreçlerindeki detaylara ve olası risklere dikkat etmek, başarılı bir yatırım süreci için kritik öneme sahiptir.

Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı'na başvurmak için, Bakanlık tarafından duyurulan çağrıya istinaden, Program Portalinde yayınlanan bilgi ve belgelerle Bakanlığa müracaat ederek çağrı planlarında öngörülen takvim ve yöntem çerçevesinde ön başvuru işleminin tamamlanması gerekmektedir. Ön başvuruda istenecek bilgi ve belgeler Program Portalinde yayımlanır.

Ön başvuru sonrasında kesin başvuru yapmaya hak kazanan firma, çağrı planında öngörülen takvim dâhilinde, proje fizibilitesinin yanı sıra Program Portalinde yayımlanacak diğer bilgi ve belgeler ile kesin başvurusunu tamamlar.

BAŞVURU YAPILABİLECEK SEKTÖRLER

MAKİNE

Makine Sektörü, sahip olduğu yüksek katma değer oranı, teknoloji üretimini zorunlu kılması, geniş bir yan sanayi ağı oluşturması, yatırım maliyetlerini düşürmesi, nitelikli personele yönelik istihdam alanı oluşturması, dışa bağımlılığı ve dış ticaret açığını azaltmasının yanı sıra pek çok sektöre girdi sağlaması ile tetikleyici güce sahip lokomotif bir sektördür. Türkiye makine imalatı sektörü, Ar-Ge yoğun olması ve yüksek katma değer yaratması itibarıyla öne çıkmaktadır.

KİMYA

Kimya sektörü petrol, doğal gaz, hava, su, mineraller ve metaller gibi hammaddeleri 70 binin üzerinde farklı ürüne dönüştürerek hemen her sektöre girdi sağlayan, ülkemiz sanayiinin gelişimi için kilit öneme sahip bir sektördür. Türkiye'de imalat sanayiinde Üretime konu maddelerin yaklaşık yüzde 30’u kimya sektöründe yer almaktadır. Kimya sanayi, pek çok sektöre ara mal ve hammadde temin eden bir sanayi dalı olarak gerek üretim gerekse de dış ticarette önemli bir role sahiptir. İmalat sanayi sektörleri arasında en fazla dış ticaret açığı veren sektördür.

ECZACILIK

Eczacılık ve İlaç sanayi, en yüksek katma değer sağlayan sektörlerin arasında yer almaktadır. Dünya ilaç sektörü son yıllarda hızlı bir büyüme süreci içerisine girmiştir. Dünyadaki toplam Ar-Ge harcamalarının %14,4’ü ilaç sektörü tarafından gerçekleştirilmektedir. Türkiye, üretim standartları, teknolojisi ve kapasitesi itibarı ile oldukça gelişmiş bir ilaç sanayiine sahiptir. İlaç sanayi; önemli miktar ve çeşitlilikle üretim ve ihracat imkanına sahip, katma değeri yüksek olan sektörlerimizden biridir.

BİLGİSAYAR, ELEKTRONİK ve OPTİK

Bilgisayarların, bilgisayar çevre birimlerinin, iletişim teçhizatının ve benzer elektronik ürünler ile bu tür ürünlerin parçalarının imalatını kapsamaktadır. Üretim süreci bakımından, entegre devrelerin tasarımı, kullanımı ve ileri derecede özel küçültme teknolojileriyle tanımlanmaktadır. Tüketici elektroniklerinin, ölçme, test etme, idare ve kontrol teçhizatının, ışın, elektro medikal ve elektro terapötik cihazların, optik aletlerin ve teçhizatların imalatı ile manyetik ve optik medyanın imalatını kapsamaktadır.

ELEKTRİKLİ TEÇHİZAT

Orta yüksek ve yüksek teknoloji yoğunluklu sektörler içinde yer alan elektrikli teçhizat imalatı sanayi, elektriğin insanlık için kullanışlı ve faydalı bir şekilde değerlendirilmesine yönelik ürünlerin üretimini gerçekleştirmektedir. Elektrikli teçhizat sektörü, elektrik enerjisini üreten, dağıtan, kullanan ürünlerden, kablo, aydınlatma, elektrikli ev aletlerine kadar geniş bir yelpazeyi kapsar. Bu konumu ile elektrikli teçhizat imalatı sanayi yüksek katma değerli ürünler üretme kapasitesine sahip bulunmaktadır. Elektrikli teçhizat sektörünü destekleyen ve çevreleyen endüstriler arasında metal, elektrik, plastik, inşaat, enerji, lojistik, elektronik, petrokimya, otomotiv sektörleri yer almaktadır.

ULAŞIM ARAÇLARI

Ulaşım araçları tanımı içerisinde motorlu kara taşıtı, treyler ve yarı treyler imalatı sektörü ile diğer ulaşım araçlarının imalatı sektörü yer almaktadır. 1990’lı yılların sonlarına doğru Türkiye’de dünyanın önde gelen otomotiv firmalarının Türk ortaklarla kurdukları tesislerle birlikte önemli bir konum elde ederek bunlardan bazıları ortak oldukları yabancı otomotiv firmalarının ihracat üssü haline gelmiştir. Son yıllarda gelişen Ar-Ge olanak ve kapasitesi ile Türkiye’deki otomotiv sanayi de üretim yöntemleri ve ürün teknolojisini geliştirme çabalarını arttırmaktadır. Demir-çelik, hafif metaller, petrokimya, lastik, plastik, turizm, alt yapı ve inşaat, tarım, havacılık, savunma sanayii sektörü ürünleri ile bağlantılıdır. Bu nedenle sektördeki değişimler, ekonominin tümünü yakından ilgilendirmektedir.

2025 yılında yayımlanan mevzuatla Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı'nda (yeni adıyla "Teknoloji Hamlesi Programı") ve Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar'ın Uygulanmasına İlişkin Tebliğ'de önemli değişiklikler yapılmıştır.

Teknoloji Hamlesi Programı Uygulama Usul ve Esasları Tebliği (9/7/2025 tarihli ve 32951 sayılı Resmî Gazete):

• Tebliğin Adı Değişikliği: Tebliğin adı "Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı Uygulama Usul ve Esasları Tebliği" iken "Teknoloji Hamlesi Programı Uygulama Usul ve Esasları Tebliği" olarak değiştirilmiştir.

  
  

• Komite Değerlendirmesi ve Puanlama: Değerlendirme Komitesi'nde, Bakanlık veya KOSGEB personeli ile bağımsız değerlendiriciler arasından görevlendirilen proje komisyonu üyelerinin, Ar-Ge desteği talebi olan projeler için Ar-Ge bileşeninin ekonomik yarara dönüşme potansiyelinin değerlendirilmesi amacıyla TÜBİTAK tarafından görevlendirilebileceği belirtilmiştir. Komite değerlendirmesi sonucunda, üyelerin yarısından fazlasının ve ortalama olarak 70 ve üzerinde puan alan projeler arasında desteklenecek projeler belirlenmektedir. Ayrıca, bu projelerin talep edilen destek türlerinde değişiklik yapılması da dahil olmak üzere revize edilmesine veya ilave bilgi istenmesine Komite karar verebilir.

  
  

• Destek Miktar ve Süreleri: Komiteye, destekleme kararı verilen projeler için hangi destek unsurlarının tanımlanacağına ve ilgili mevzuatta yer alan sınır ve koşullar çerçevesinde kalmak kaydıyla destek unsurlarının miktar ve sürelerine karar verme yetkisi vurgulanmıştır.

  
  

• Teşvik Belgesi Süresi: Komite tarafından teşvik belgesi başlangıç tarihinin kesin başvuru tarihi olmasının uygun görüldüğü durumlarda, başvuru tarihi ile teşvik belgesinin düzenlenme tarihi arasında geçen sürenin, proje için uygun görülen süreye ilave edileceği ve teşvik belgesinin süresinin bu şekilde belirleneceği eklenmiştir.

  
  

• Tamamlama Vizesi Ekspertizleri: Program tamamlama vizesi ekspertizleri için Sanayi İl Müdürlükleri, Bakanlık personeli veya 9903 sayılı Karar kapsamında uygun olarak KOSGEB personeli de görevlendirilebilecektir. Yatırım ilerleme raporunun sunulmuş olmasının, bu Tebliğ kapsamındaki izleme gerekliliklerini ortadan kaldırmayacağı, ancak bu raporun izleme belgesi ile birlikte Genel Müdürlüğe iletileceği belirtilmiştir.

  
  

• Revizyon Kriterleri: Teşvik belgesi kapsamındaki projeler için yatırım unsurlarındaki ekleme ve çıkarma gibi işlemlerden kaynaklı değişikliklerde, yatırım büyüklüğünün belirlendiği ilk Komite Kararı veya değişikliğe uğradığı son Komite Kararının alındığı yıldan itibaren işlemin yapıldığı yıla kadar yeniden değerleme oranının uygulanmasıyla güncellenmiş tutarın %25 azı veya %25 fazlası ile belirlenen aralığın dışına çıkmasına neden olmayan değişiklik taleplerinin TUYSGM tarafından sonuçlandırılacağı düzenlenmiştir. Ayrıca, TÜBİTAK veya KOSGEB tarafından destek kapsamına alınmış yatırım unsurlarının, yatırımcının talebi olması halinde ve yatırım teşvik mevzuatına uygun olmak koşuluyla yeni bir Komite Kararına ihtiyaç olmaksızın TÜBİTAK veya KOSGEB destek kapsamından çıkarılmış olmak kaydıyla teşvik belgesi kapsamına dahil edilebileceği eklenmiştir. Bu tür değişiklikler, yatırımcının revizyon sayısı kapsamı dışında değerlendirilecek ve 6 aylık yeniden revizyon talebinde bulunma süresinin uygulanması açısından dikkate alınmayacaktır.

  
  

• Başarısız Projelerin Programdan Çıkarılması: Teşvik belgesi kapsamında desteklenmekteyken Komite tarafından veya Cumhurbaşkanınca sonlandırma kararı verilen projelerin, doğrudan Program kapsamından çıkarılmış sayılacağı belirtilmiştir.

  
  

• Tamamlama Vizesi Başvurusu Süresi: Yatırımın tamamlanmasını müteakip tamamlama vizesi başvurusu yapma süresi 30 iş gününden 3 aya çıkarılmıştır.

  
  

• Sektörel Teşvik Sistemiyle Entegrasyon: Program kapsamında değerlendirme süreci devam eden yatırım projelerinin, yatırımcı talebine istinaden Sektörel Teşvik Sistemi kapsamında yer alan diğer teşvik uygulamalarından yararlanmak amacıyla Programa kesin başvuru tarihinden itibaren geçerli olmak üzere teşvik belgesi başvurusu yapabileceği, Program kapsamındaki başvurunun olumlu sonuçlanması durumunda Sektörel Teşvik Sistemi kapsamında düzenlenen belgeye ilişkin desteklerin Teknoloji Hamlesi Programına uygun olacak şekilde revize edilebileceği hükmü eklenmiştir.