Proje Bazlı Teşvik Sisteminde Yapılan Değişiklikler ve Etkileri
- Sefa KILIÇ
- 18 Kas 2024
- 3 dakikada okunur
Türkiye'de yatırımcıların ekonomik teşviklerden faydalanmasını sağlayan çeşitli destek programları bulunmaktadır. Bunlar arasında, kamuoyunda "süper teşvik" olarak bilinen Proje Bazlı Teşvik Sistemi, ülkenin cari açığını azaltmak, dışa bağımlılığını minimuma indirmek ve özellikle orta-yüksek ve yüksek teknolojili yatırımları ülkemize çekmek amacıyla geliştirilmiş önemli bir teşvik sistemidir.
Bu sistem, hem yurt içindeki yatırımcılar için bir cazibe merkezi olmayı hedeflerken hem de uluslararası sermaye girişini artırmayı amaçlamaktadır. 11 Kasım 2024 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan “Yatırımlara Proje Bazlı Destek Verilmesine İlişkin Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair Karar” ile Proje Bazlı Teşvik Sisteminde Yapılan Değişiklikler ve Etkileri konusu sistemde önemli düzenlemeler yapılmış ve uygulama koşulları güncellenmiştir. Bu değişiklikler, yatırımcılar açısından hem fırsatlar hem de yeni gereklilikler getirmiştir.
Proje Bazlı Teşvik Sisteminde Yapılan Değişiklikler ve Etkileri
Ana Değişiklikler
1. Asgari Yatırım Tutarlarının Güncellenmesi
Yapılan düzenlemenin temel noktalarından biri, desteklenen yatırımlar için aranan asgari yatırım tutarlarının artırılması olmuştur:
Proje Bazlı Teşvik Sistemi kapsamında desteklenecek yatırımlar için gereken asgari yatırım tutarı 1 milyar TL’den 2 milyar TL’ye çıkarılmıştır. Bu durum, büyük ölçekli ve teknoloji yoğun yatırımlara daha fazla öncelik verilmesi anlamına gelmektedir. Özellikle, Ar-Ge yatırımları için de aynı asgari yatırım tutarı (2 milyar TL) koşulu getirilmiştir.
Ülkemizin Ar-Ge kapasitesinin artırılması amacıyla yapılan bu düzenleme, yalnızca Ar-Ge odaklı yatırımları destekleyebilecek bir yapıya dönüştürülmüştür. Ancak, bu tür yatırımların teşvik alabilmesi için asgari yatırım tutarının sağlanması ve projenin Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından uygun bulunması gerekmektedir.
Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı kapsamında desteklenen yatırımlar için asgari yatırım tutarı 50 milyon TL’den 100 milyon TL’ye çıkarılmıştır. Bu güncelleme, özellikle orta ölçekli firmaları daha yüksek teknoloji yatırımlarına yönlendirmeyi hedeflemektedir.
2. Enerji Desteği Şartlarının Değiştirilmesi
Enerji desteği, Proje Bazlı Teşvik Sistemi’nin yatırımcılar arasında en çok tercih edilen unsurlarından biridir. Bu kapsamda yapılan değişiklikler şunlardır:
Yatırım döneminde enerji desteğinin daha hızlı kullanılabilmesi için makine-teçhizat gerçekleşme şartı ve buna bağlı oranlar kaldırılmıştır.
Desteğin %50’lik kısmının kullanım süresi kısaltılarak yatırımcıların daha hızlı faydalanması sağlanmıştır.
Uygulamanın daha pratik hale getirilmesi, yatırımların tamamlanma sürecini hızlandırmayı hedeflemektedir.
3. Yatırım Bütünlüğünün Sağlanmasına İlişkin Yeni Yetkiler
Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı kapsamında, yatırımlarda bütünlüğün sağlanması amacıyla ilgili komiteye yetki verilmiştir. Bu düzenleme, programın daha etkin bir şekilde uygulanması ve yatırımların hedeflenen çıktılarını vermesi açısından kritik bir adımdır.
4. Destek Kararlarının Yayınlanmaması
Daha önce Resmi Gazete’de yayımlanan destek kararları, artık yayımlanmayacaktır.
Bu değişiklik, yatırımlara sağlanan teşviklerin ve detayların daha az görünür hale gelmesine yol açarken, aynı zamanda yatırımların mahremiyetini koruma ve rekabet avantajını artırma amacı taşımaktadır. Yatırımcılar için bu yeni süreç, bilgiye erişim açısından daha bireysel bir iletişim gerektirecektir.
Değişikliklerin Stratejik Etkileri
1. Ülkemizin Sanayi ve Teknoloji Politikalarına Katkısı
Ar-Ge yatırımlarına yönelik teşviklerin artırılması, ülkemizin teknoloji üretim kapasitesini büyütecek ve global arenada rekabet gücünü artıracaktır.
Daha yüksek asgari yatırım tutarları, küçük ve orta ölçekli firmaları doğrudan hedef almasa da, büyük ölçekli yatırımlara öncelik verilmesiyle yüksek teknoloji üretimi desteklenecektir.
Cari açığın azaltılması, enerji desteklerinin daha hızlı uygulanması gibi mekanizmalarla, Türkiye'nin ekonomik bağımsızlığını güçlendirecek bir yapının oluşmasına katkı sağlanacaktır.
2. Uluslararası Sermayeyi Çekme Potansiyeli
Proje Bazlı Teşvik Sistemi, uluslararası yatırımcılar için cazip bir modeldir. Ancak, destek kararlarının kamuya açıklanmaması, yabancı yatırımcıların teşviklerden haberdar olmasını zorlaştırabilir. Bu durum, teşvik sisteminin uluslararası tanıtımını kritik hale getirmektedir.
3. Yatırım Süreçlerinin Kolaylaştırılması
Enerji desteklerinin daha hızlı sunulması ve uygulamaların pratikleştirilmesi, yatırımcıların projelerini daha kısa sürede hayata geçirmelerine olanak tanıyacaktır.
Yatırım bütünlüğünün sağlanması için komiteye verilen yetkiler, olası koordinasyon sorunlarını çözmek ve süreci hızlandırmak için önemli bir adımdır.
Öneriler
Uluslararası Tanıtım Kampanyaları:
Proje Bazlı Teşvik Sistemi’nin yurt dışındaki yatırımcılara etkin şekilde tanıtılması gerekmektedir. Özellikle, yüksek teknolojili yatırımlar konusunda küresel firmalar hedeflenmelidir.
Fuarlar, konferanslar ve özel davetler yoluyla teşvik sistemine ilişkin detaylı bilgi verilmesi, uluslararası yatırımların artırılmasına katkı sağlayacaktır.
Yerli Yatırımcılar için Bilgilendirme Programları:
Destek kararlarının Resmi Gazete’de yayımlanmaması nedeniyle, yatırımcılara özel danışmanlık hizmetlerinin artırılması gerekmektedir. Bakanlık, daha şeffaf bir bilgilendirme süreci oluşturmalıdır.
Teşvik Süreçlerinde Dijitalleşme:
Başvuruların, değerlendirmelerin ve teşvik uygulamalarının dijital ortamda daha hızlı ve şeffaf şekilde yapılması, yatırımcı güvenini artıracaktır.
Sonuç
Yapılan düzenlemeler, Türkiye’nin sanayi ve teknoloji altyapısının gelişmesine yönelik önemli adımlardır. Özellikle Ar-Ge yatırımları ve orta-yüksek teknoloji odaklı projeler açısından bu teşviklerin sağlayacağı katma değer, ülkemizin ekonomik ve teknolojik kalkınmasına önemli katkılar sunacaktır. Ancak, değişikliklerin etkinliğini artırmak için ulusal ve uluslararası düzeyde daha etkin bir tanıtım ve uygulama süreci gereklidir. Bu kapsamda, Proje Bazlı Teşvik Sistemi, stratejik bir araç olarak doğru şekilde kullanıldığında, ülkemizi ileri teknoloji üreten ve ihraç eden bir yapıya dönüştürebilir.
Resmi Gazete Linki
Comentarios