Devlet Destekli Yatırımlarda Büyük Düşüş: Ocak 2025 Verileri Endişe Veriyor
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, 2025 yılının ilk yatırım teşvik verilerini açıkladı ve tablo pek iç açıcı değil. Devletin desteklediği (teşvik verdiği) yatırımlarda geçen yıla göre ciddi bir azalma var.
İşte öne çıkan noktalar:
Yatırım Miktarı Düştü: Ocak 2025'te teşvik belgesi verilen yatırımların toplam tutarı 53,6 milyar TL oldu. Bu rakam, geçen yılın Ocak ayındaki 92,3 milyar TL'ye kıyasla %44,9 oranında daha az. Yani neredeyse yarı yarıya bir düşüş söz konusu.
İstihdam Beklentisi Azaldı: Bu yatırımlarla yaratılması beklenen yeni iş sayısı da düştü. Geçen yıl Ocak'ta 25.512 kişilik istihdam öngörülürken, bu yıl Ocak'ta bu sayı %14,2 azalarak 21.870 kişiye geriledi.
Düşüş Eğilimi Sürüyor: Aslında bu düşüş yeni bir durum değil. Geçen yıl boyunca da (Aralık ayı hariç) teşvikli yatırımlar sürekli bir önceki yılın aynı dönemine göre gerileme göstermişti. 2025'in ilk ayında da bu olumsuz eğilim devam etti.
Son 5 Yılın En Düşük Ocak Ayı (TL Bazında): Bu yıl Ocak ayındaki 53,6 milyar TL'lik teşvikli yatırım tutarı, TL cinsinden bakıldığında son 5 yılın en düşük Ocak ayı verisi oldu.
Enflasyona Rağmen Düşüş: Daha da dikkat çekici olan şu: 2021 Ocak ayından bu yana enflasyon %449,5 gibi devasa bir oranda artarken, teşvikli yatırımların TL cinsinden tutarı %26,7 azaldı. Yani fiyatlar katlanarak artarken, yatırımlar TL olarak bile küçüldü.
Dolar Bazında Daha Büyük Kayıp: Yatırımlardaki azalma, dolar cinsinden hesaplandığında daha da çarpıcı hale geliyor. Ortalama kurlara göre, 2021 Ocak ayında yaklaşık 9,9 milyar dolarlık teşvik verilmişken, kurun çok daha yüksek olduğu bu yıl Ocak ayında verilen teşviklerin dolar karşılığı çok daha düşük kaldı (yaklaşık 1,5 milyar dolar civarında). Not: Metindeki 9,9 milyar dolar ifadesi muhtemelen 2021 için geçerlidir, 2025 için 53,6 milyar TL / 35,46 kur = ~1,51 milyar dolar eder.
Bölgesel Farklılıklar:
İstanbul, Ankara, İzmir gibi büyük ve gelişmiş şehirlerin bulunduğu 1. Bölge'de yatırımlar geçen yıla göre %46,7 azaldı. Ancak Kayseri, Adana, Denizli gibi illerin yer aldığı 2. Bölge'de yatırımlar %62,3 oranında arttı. ve 4. bölgelerde de artış gözlenirken, diğer bölgelerde (1, 5, 6) yatırımlar azaldı.
Yatırım Türleri ve Sektörler: Ocak ayındaki 53,6 milyar TL'lik yatırımın büyük kısmı (30,2 milyar TL) sıfırdan yapılan yeni yatırımlar. Mevcut tesisleri büyütme (tevsi) yatırımları 21,4 milyar TL tuttu. En çok yatırım çeken sektör ise 33,6 milyar TL ile imalat sanayi oldu. Onu enerji (9,1 milyar TL) ve hizmetler (6,8 milyar TL) takip etti.
Özetle, devlet destekli yatırımlar 2025'e zayıf bir başlangıç yaptı. Hem TL hem de döviz bazında ciddi düşüşler var ve bu durum beklenen istihdamı da olumsuz etkiliyor. Gelişmiş bölgelerde yatırımlar azalırken, bazı Anadolu şehirlerinin bulunduğu bölgelerde artış olması dikkat çekiyor.